Prediker en het polletjemoment

Wat te schrijven als gevraagd wordt om iets te bedenken over het thema inspiratie? Allerlei prachtige en inspirerende teksten opzoeken en achter elkaar zetten zou eentonig worden. Dat wordt dan zo'n High Tea gebeuren. Lekker, maar na 3 cakejes en 2 bonbons zit ik echt vol, hoeveel heerlijkheden er verder nog uitgestald zijn.

Prediker heeft dat denk ik goed begrepen: het wordt lekker spannend als je eerst  over allerlei narigheid vertelt. Gewone tobberds net als wij herkennen zich daarin, gaan verder lezen en na al die narigheid is het fijn om zo'n troostende chocoladebonbon te ontdekken. 

“Lucht, leegte...Wat heeft het zwoegen onder de zon voor zin, wat levert het op.

Alle rivieren stromen naar de zee, toch raakt de zee niet vol. ..

Wat krom is, kan niet rechtgemaakt worden..”

Zo moedeloos zijn sommige jongeren die we begeleiden ook: "Het heeft geen zin om met m'n vader te praten hoor, je verandert hem toch niet. Ik wil wel aardig doen tegen hem, maar het is nooit genoeg. Hij geeft me de kans niet meer.. "

En eerlijk gezegd, hoe vaak geven wij de moed niet op? Waar halen wij onze hoop vandaan als onze cliënten de hoop opgeven? En zijn er in ons leven ook geen teleurstellingen, verloren dromen, dingen die we nooit meer kunnen terugdraaien.

Hans Breukelen, oud-keeper van PSV en Oranje, krijgt zelfs de kans niet meer zo'n dieptepunt in zijn leven te vergeten. Het zogenaamde polletje-moment is vereeuwigd op internet. Bij Knevel& van de Brink vertelde hij over zijn wanhoop in die periode dat hij door iedereen afgeschreven leek.

Achteraf ziet hij als keerpunt een opmerking van  een coach, die hem erop wees dat hij zijn energie moest steken in de dingen waar hij invloed op kon hebben, niet in de zaken die hij niet kon veranderen. “Wanneer je aan het voetballen bent heeft het geen zin om bezig te zijn met wat supporters roepen, dan hebben emoties de overhand en ben je niet meer aan het voetballen. Voetbalgedachten moet je hebben, die helpen je ruimte in je kop te houden voor datgene waar je wel iets mee kunt, want goede voetbalgedachtes helpen je het spel te beheersen.”

Sommige dingen kunnen je overkomen, daar heb je geen invloed op, maar je kunt wél kiezen hoe je ermee omgaat.  Wat is je respons op dat wat je niet in de hand hebt?

Voetbalgedachten helpen mij niet, a-voetballer die ik ben. Wat mijn enige antwoord is, is mij op verschillende momenten  voorgezegd, voorgelezen, voorgezongen. Grace en mercy, mercy en grace.

Bono zegt in “Bono over Bono” het volgende over genade:

 “Ik zou diep in de nesten zitten als karma (de wet van oorzaak en gevolg) mijn laatste rechter was, dan kan ik het wel schudden. Ik vestig mijn hoop op het idee dat Jezus mijn zonden op zich nam aan het kruis. “

Hij heeft daar een prachtig lied over geschreven.

“She takes the blame, covers the shame...

What once was hurt no longer stings
Because grace makes beauty out of ugly things “

Relaties die onherstelbaar lijken, onvergeeflijke dingen, gekwetste zielen, uitzichtloze situaties. Genade kan weer hoop geven, licht erin laten schijnen, heil brengen.

Mooier misschien nog dan de vraag “Wat inspireert jou?” is de vraag: “Waarin wil je van betekenis zijn?  Hoe geef je betekenis aan je leven?” Dat antwoord volgt dan uit het vorige, want ontvangen van genade verplicht om door te geven. Dat klinkt zwaarder dan het is. Als we teruggaan naar Prediker vinden we tussen de relativeringen en waarschuwingen door, de volgende opbeurende tekst: “Doen wat je hand vindt om te doen én genieten: “Eet je brood met vreugde, drink met een vrolijk hart je wijn.” Kijk, dat laat ik me geen twee keer zeggen! Op naar de High Tea..

Crisis

Er zijn dagen dat Nieuwsuur te verschrikkelijk is om uit te zitten. De afschuwelijke wreedheden begaan door Kadafi, de weerzinwekkende beschrijvingen over de misbruikaffaire rondom het Hofnarretje.

Andere Tijden dan maar, "Verliefd op Willy Stahle": portret over een inmiddels vergeten waterski-kampioene. Mooie jonge blonde meid. Stoer en ogenschijnlijk zonder moeite draait ze in sierlijke figuren op de latten over de golven, tegen een achtergrond van opspattend water. Op 14 jarige leeftijd nederlands kampioene, op 17 jarige leeftijd al haalde ze al het wereldkampioenschap. Wauw! Gaandeweg dringt pas tot me door dat ook hier een drama achter schuilt, maar ik zit al te ver in het verhaal om verder te zappen. Als Willy 29 jaar is houdt ze zich naast een praktijk als fysiotherapeut bezig met parachtespringen. Tijdens een formatiesprong gaat er iets mis en Willy breekt bij de landing haar rug. Met een dwarsleasie is ze voor haar leven in een rolstoel beland. Jarenlang vecht ze om de draad van haar leven weer op te pakken, een nieuwe passie te vinden, haar depressieve gevoelens te overwinnen. Tevergeefs. In 2003 breekt ze met al haar contacten: vrienden, familie, oud-collega's.. Wat rest is een ongelukkige, eenzame vrouw. Wrang is het reclamespotje wat het Rode Kruis tijdens de toppen van haar succes uitzond in het kader van een actie voor bootvluchtelingen: De éen heeft de wind mee en kan alles, de ander heeft niets" . Hoe snel kan een mensenleven verwoest worden.

Het verhaal laat me niet meer los. De éen na de ander komt me in gedachten. Joni Eareckson, ook een ongeluk waarmee ze in een rolstoel komt. Nick Vujicic, geboren zonder armen en benen. Jongeren die hun moeder verloren, een vader die vervolgens aan de drank raakte. Vroeg of laat komen mensen hard in aanraking met de scherpe kant van het leven. In het Chinees betekent crisis: kans of gevaar. Wat maakt nu dat sommige mensen van een crisis een kans weten te maken en sommige mensen door het gevaar gebroken worden?

Martine Delfos, een bekende nederlands-franse bio-psychogologe, heeft me ooit gerustgesteld met haar onderzoek naar Franse schrijvers, het merendeel daarvan bleek op jonge leeftijd een ouder te hebben verloren. Kijk nu wat mensen kunnen bereiken ondanks hun verliezen, wilde ze maar zeggen. Ook zie ik voortdurend in de praktijk van de jeugdhulpverlening de waarheid van haar gezegde: Veel problemen zijn terug te voeren op een externe locus of control, het gevoel dat mensen hebben dat ze totaal afhankelijk zijn van de omstandigheden. Mensen die te weinig locus of control in zichzelf ervaren, zijn niet op een positieve manier weerbaar, missen het vertrouwen dat ze hun problemen kunnen oplossen. Ouders die weinig zelfvertrouwen hebben, weinig grip op hun eigen leven en op hun eigen emoties hebben, voelen zich afhankelijk van het gedrag van hun kinderen. Laten te veel hun stemming en de sfeer in huis bepalen door hun bokkesprongen. En jongeren die weinig verantwoordelijkheid hebben geleerd, niet ontdekt hebben dat ze invloed op hun situatie kunnen uitoefenen.. Die jongeren voelen zich vaak te weinig opgewassen tegen problemen op school en blijven dan maar achter hun X-box zitten.

Een filmfragment wat me elke keer weer raakt is de scéne uit "The Lord of the Rings" waarin Boromir sterft. Even daarvoor liet hij zich "grijpen" door de macht van de ring. In zijn kortzichtigheid denkt hij dat de ring de oplossing is voor het bestrijden van de gevaarlijke Sauron. Hierdoor brengt hij de ringdrager Frodo en de rest van het reisgezelschap in gevaar. Voor hij zijn laatste adem uitblaast geeft hij zijn fouten toe aan Aragorn. "Jij bent sterker dan ik, ik heb me laten verleiden... Ik zou je gediend hebben, jij bent mijn koning!" En ziedaar, op slag weet hij m'n sympathie te winnen. Mooi, zo'n kwetsbare man. Dit is een dimensie die voor mij de psychologische overstijgt. Onze beperkingen kennen, kwetsbaar durven zijn en het samen durven doen met anderen en met de Ander. We hebben het leven niet in de hand, we hebben onszelf niet in de hand.

Het lijkt bijna een tegenstelling maar is het niet. Hulp vragen en durven ontvangen is een daad van zelfstandigheid leerde ik ooit van een collega. Je afhankelijk weten van anderen kan rust geven, je helpen met beide benen in de crisis te blijven staan en te onderscheiden waar het op aan komt, waar je invloed kunt uitoefenen en waar niet. Je identiteit is niet gelegen in wat je doet en kunt en hebt, maar in "het geliefde kind van God" zijn. Waar moet je het anders nog zoeken als het leven zo kwetsbaar blijkt te zij

Taizé

Tien jaar geleden was ik  deelnemer bij de internationale Taizé ontmoeting in Barcelona. Onderweg naar een viering in een overvolle metro werd mijn mobieltje gestolen. Ik was natuurlijk geïrriteerd en voelde me onthand. Toch kon ik me nauwelijks druk maken, geconfronteerd als ik werd met de veel lagere levensstandaard van vele, vele medereizigers. Ik was toen één van de weinigen met een mobiel en schaamde me soms om m’n ineens decadent lijkende leren jas.  Typerend voor Taizé is dat er rekening gehouden word met die verschillen in achtergrond. Het delen zit al in de prijs inbegrepen, de rijkere jongeren betalen meer om zo de jongeren uit minder luxe landen in de gelegenheid te stellen Taizé te bezoeken.

Met enige verbazing en ergernis  las ik in Trouw een kleine aankondiging van de Taizé-ontmoeting die dit jaar in Rotterdam zou plaatsvinden. De godsdienstsocioloog Hijme Stoffel verklaarde de enorme populariteit (meer dan 25000 jongeren werden verwacht) uit de laagdrempeligheid en de “fijne” sfeer tijdens de vieringen.  (Critici vinden Taizé maar een zoete bedoening. Stoffels: „Dat begrijp ik wel. Er wordt een fijne sfeer gecreëerd, en als je dan buiten in een vieze plas stapt, is het zo weer weg.”) Laagdrempelig? Ok. Maar plassen modder vermijdend? Volgens mij staat Taizé juist met beide benen in de modder.

Helaas kon ik deze keer slechts 1 viering bijwonen, maar ik heb bijna dagelijks de overwegingen op de website gelezen. Ook de brief uit Chili, waar frére Alois begin december was heb ik gelezen en herlezen. Thema’s van zowel deze brief als de ontmoeting in Rotterdan waren vergeving, mededogen en vreugde. Inspiratie  vormden ondermeer de ontmoetingen in Chili en Haïti met mensen die door aardbevingen en andere rampen verliezen hebben geleden en moeten overleven in een wereld totaal onvergelijkbaar met onze westerse samenleving. Enkele citaten uit deze brief:

“Het gaat hier niet om oppervlakkige vreugde, die gericht is op het ontlopen van de realiteit. Vreugde, los van de tijdelijke omstandigheden, vereist een keus. Vreugde vraagt om tegen de stroom in te roeien, om lijdende mensen bij te staan”  

De plassen modder worden hier wel degelijk in genoemd, er word zelfs opgeroepen hier verantwoordelijkheid in te nemen!

Het is niet nieuw dat Taizé’s broeders regelmatig op reis gaan naar landen als Chili of Haïti, dat er zelfs broeders elders in moeilijke omstandigheden wonen en werken. Dat ervaringen die daar zijn opgedaan met de jongeren gedeeld worden en dat we zo opgeroepen worden om onze rijkdom met anderen te delen. Een leven in eenvoud, het zijn oude woorden die door frére Roger bij herhaling gebezigd werden. Niet omdat dit zo romantisch klinkt, maar omdat Jezus dit ons heeft voorgedaan. Niet omdat het zo makkelijk is, want wie rijk is, wil alleen maar rijker worden. Maardoor de genade die we zelf ontvangen hebben en met de hulp van Gods Geest kunnen we naast degenen staan die te maken hebben met lijden en onrecht. In de hoop dat we ergens verschil kunnen maken en ons leven een diepere betekenis krijgt. Deze woorden en meer hebben mij geholpen een rijker perspectief te krijgen. Taizé, bedankt

Verslag Alpe d'Huez

119 mensen hebben zaterdag op de Alpe d’Huez 420.000 euro bij elkaar weten te steppen. Vier van hen mensen met een hersentumor. De rest vaak nabestaande of familie of collega van een patiënt.
Daar om heen waren ambulancemedewerkers, beveiligers, mensen van een
reisorganisatie die voor een arrangement zorgden, sportmasseurs, fysiotherapeuten.
Klaske, de vrouw van Nico (initiatiefnemer) heeft een dagtaak aan de organisatie van dit evenement en de Stichting tegen hersentumoren. Is voortdurend aan het lobbyen bij medisch specialisten, de Gezondheidsraad, bedrijven voor sponsoring. Resultaat is nu dat met het sponsorgeld op 4 plekken in Nederland onderzoek gestart kan worden. Bijvoorbeeld het toepassen van immuuntherapie bij hersentumoren wat in Glasgow al is onderzocht, kan nu ook in Nederland verder worden onderzocht.



Zaterdagmorgen half 8:
Nat, koud, een beetje balen ook omdat de auto stuk was en we niet met Paul mee naar beneden konden voor de start.
Om kwart voor 9 aan de finish een handjevol mensen. Toen de 1e stepper boven kwam veranderde onze stemming. Even een straatje naar beneden om de kronkelige Route d’Huez te overzien, inmiddels scheen de zon door de wolkenflarden heen. Een aantal steppers naderde, dus snel weer naar de finish. Die start hadden we al gemist, de finish moesten we natuurlijk wel meemaken! Voorzichtig met het groeiende groepje wachtenden in gesprek. “Op wie wacht jij, hoe zijn jullie hier gekomen. Een moeder van een vriend, een klein zusje. “
Ineens kwamen Nora en Auke aanrennen, al ingehaald door Paul, als negende arriverend! Even niets uit kunnen uitbrengen, daarna: “dit doe ik echt geen tweede keer!” Om 11 uur toch weer een tweede poging gewaagd. Dit keer konden we met de kabelbaan een stukje naar beneden om hem daar langs te zien komen steppen.

Bij de finish stond Klaske, gewapend met handdoeken. Elke stepper die binnenkwam werd door haar ontvangen met de tijd die ze gereden hadden en een handdoek om de schouders. Drie manden met 119 handdoeken, zo bleef ze staan tot de laatste stepper na 5,5 uur binnen was. Sommigen kwamen juichend aanrijden, anderen bleek van de inspanning. Huilend om het afzien, huilend om hoe een zus of tante nog meer had moeten afzien. Een meter verderop mensen die blij en trots vertelden over de sportieve prestatie die ze geleverd hadden. In een hoekje iemand die stil zat bij te komen. Iedereen vrolijk en tegelijkertijd iedereen ontroerd. Achter elke stepper een verhaal, een naam. Uit willen stijgen boven het machteloze moeten toezien, voor elkaar in beweging willen komen.

Steppen tegen kanker

Nog 1000 euro en 7 weken te gaan.
Zeven weken om te trainen, vlakke routes met hier en daar een dijk of een duin.
Zeven weken om geld in te zamelen, zodat de 1500 euro sponsorbijdrage gehaald word.
Op 28 augustus hoopt Paul steppend de Alpe d”Huez te beklimmen, samen met ongeveer honderd andere steppers. Dertien km berghelling gemiddeld 8 % en enkele gedeeltes van 10,6 hellingspercentage.
Deze actie “steppen tegen kanker” gaat uit van de Stichting tegen Hersentumoren en is bedoeld om extra onderzoek te financieren. In de hoop een betere behandeling van hersentumoren mogelijk te maken en de prognose die nu vergeleken met andere kankersoorten vrij somber is te verbeteren. De stichting is in het leven geroepen door Nico, een collega van Paul, die toen hij zelf een hersentumor kreeg ontdekte dat het meeste geld uit fondsen en subsidies, besteed word aan onderzoek naar andere kankersoorten.

Het is een bijzondere en indrukwekkende happening om mee te maken, nu al, in het platte Nederland. Paul was direct enthousiast over de actie, maar begon het trainen met enige tegenzin. Gaandeweg kreeg hij er meer plezier in. Hij is pas verdwaald tijdens een steprit hier in de omgeving en kreeg tot overmaat van ramp een lekke band.. dat was even een domper. Vooral omdat hij zijn mobiel niet bij zich had :)

Op de school van Nora en Tamar sprak ik een moeder die ook gaat steppen. Dat was een ontroerende ontmoeting, eigenlijk hebben alle steppers een meer of minder emotioneel betrokken verhaal bij kanker. Veel steppers, zoals deze vrouw doen mee ter nagedachtenis van een overleden familielid, vaak nog maar 40 of 50 jaar oud. Ze hebben hen de belofte gedaan de actie te steunen. De overleden zus of partner kunnen ze niet meer helpen. Maar anderen zullen er in de toekomst hopelijk hun voordeel mee doen. Zo geven deze rouwende familieleden het verlies van hun geliefde betekenis.

Op de website staat dat "steppen tegen kanker" naast de financiële steun ook een gebaar van bemoediging is naar de mensen die een hersentumor hebben of iemand daaraan hebben verloren. Dat is voelbaar, het geeft deze sponsoractie extra lading maar ook extra betekenis

Over politiek en een oude profeet

Nu Nederland dan toch de finale heeft gehaald, de temperaturen boven de dertig zijn en de eerste vakantiefiles zijn gepasseerd.. lijken de verkiezingen al weer ver achter ons. Het kost me moeite om de berichten over vorderingen van informatie – en formatieprocessen te volgen. Het voetbaloranje dringt zich op, de éne na de andere barbecue rookt. . Toch zit de uitslag me nog steeds niet lekker en hou ik een beetje naar gevoel over aan ook mijn eigen strategische stemgedrag.
Hoe kan het dat zoveel mensen op een partij als de PVV stemmen? En een partij als de VVD, die vooral goed zorgt voor de rijken, de grootste wordt? Waarom zijn mensen zo bang voor immigranten terwijl er meer gereisd wordt, zowel echt als digitaal, dan ooit? Hoe kan het dat zoveel mensen blijkbaar bang zijn dat de hypotheekrenteaftrek voor hypotheken boven de 3 ton afgebouwd wordt en er niet bij stil staan dat de huren straks totaal worden losgelaten, ten koste dus van die mensen die zich helemaal geen koophuis kunnen veroorloven. Halveren op ontwikkelingssamenwerking terwijl we ons meer dan ooit afhankelijk hebben gemaakt van internationale samenwerking.
Ik maak me zorgen over het voortbestaan van christelijke hulpverlening als de liberalen de overhand krijgen. Mag er alleen nog maar volgens “humanistische religie” hulp verleend worden? En onze woongroep, een project wat drijft op regelingen als beschermde huurprijzen, Wajonguitkeringen, de AWBZ. Hoe moet het straks met jong volwassenen als er alleen maar subsidies en budgetten zijn als ze zwaar psychiatrisch zijn of helemaal in de criminaliteit beland zijn. Moeten we al die jongeren loslaten en hopen dat ze snel over dat randje glijden? Beseft niemand dat ze dan blijvend veel duurdere zorg nodig hebben?

In bijbelse tijden was er een profeet, geroepen door God. In een tijd dat het volk bedreigd werd en de koning zich probeerde veilig te stellen door vriendschap te sluiten met heidense volken, waar onderdrukking heel gewoon was. Jesaja probeerde het volk ervan te overtuigen dat ze zich moesten blijven houden aan de wetten van God. Die waren afwijkend van de omliggende volken, ondermeer door de zorg voor de armen en de kwetsbaren zoals de weduwe en de wees. In tijden van crisis lijkt het zo logisch om die zorg als eerste te schrappen. Maar Jesaja benadrukt voortdurend dat juist vertrouwen stellen op God en zich houden aan de wetten en regels die gericht zijn op het beschermen en verzorgen van de armen en zwakken, dat brengt de belofte met zich mee van veilig en lang leven. Over duurzaamheid gesproken.

Hoe kun je vertrouwen opbrengen? Jezelf niet veilig stellen maar gehoorzamen en blijven geven, ook in een economische crisis?
Jesaja vertelt over zijn roeping, hoe God hem met een gloeiende kool op zijn lippen raakte als teken van vergeving. Een pijnlijke gebeurtenis die hem vaak zou herinneren aan zijn eigen afhankelijkheid. Misschien dat wij het ook nodig hebben voortdurend herinnerd te worden aan onze eigen “mazzel”. Wij hebben het niet aan onszelf te danken dat we in dit deel van de wereld leven, dure huizen hebben, gestudeerd hebben, familie en vrienden hebben. We mogen doorgeven wat we ontvangen hebben, in het vertrouwen dat wij ook weer zullen ontvangen.

Lente met een barst

Geïnspireerd door een prachtig gebed wat Rianne ons voorlas over genieten en stilstaan, zit ik met m’n laptop in de zon.

Ooit gezien hoe de blaadjes van de vrouwenmantel zich in het voorjaar ontvouwen? Ze waren als een harmonica opgevouwen en je ziet de vouwranden nog zitten in het prille blad. Is je het randje van de blaadjes opgevallen, een fijn zaagachtig randje , waarvan de tandjes gemaakt lijken te zijn om de dauwdruppels op te vangen en vast te houden.

Een lief klein meisje is net zo verheugd over die voorjaarswonderen als ik. Her en der liggen de hyacinthen op de grond. We proberen ze nog te redden, maar zo opgesloten in een vaasje tieren ze niet meer. Leven nog zo pril in de knop stilgezet, we hoorden er in ons team van. Het heeft ons allen stil gezet. Verlies en verdriet staat in zo’n schril contrast met het uitbundige voorjaar. Des te duidelijker wordt het ons weer hoe gebroken de schepping is. Ook in de gezinnen waar we mee mogen optrekken en in ons eigen leven lopen we er regelmatig tegenaan. Dat paradijs waar we van dromen is er nog niet. Tussen de bloemen gaan brandnetels schuil.

In MDFT leren we hoe belangrijk het is om in sommige situaties eerst met mensen stil te staan bij (oude) pijn, omdat dit een blokkade kan zijn voor verandering. Het klinkt zo logisch maar éénmaal aan het werk voelen we dat het niet voor niets verleidelijk is om lekker oplossingsgericht aan het werk te gaan. We zien het al aan de vrienden van Job, één of drie hoofdstukken lang troosten lukt nog wel, maar dertig hoofdstukken lang met iemand in een tranendal zitten…..

Het confronteert ons met onze eigen kwetsbaarheid, want pijn en verdriet, het overkomt ons allemaal. Hoezo professioneel gepaste afstand houden, als het verhaal van de ander je tot tranen beroert en je diepste angsten losmaakt. Vorige week nog zat ik met tranen in de ogen bij een verdrietige moeder en liet een lange stilte vallen omdat ik van alles weg moest slikken. Ongewild een hele therapeutische interventie, want zo’n stilte helpt de cliënt nog meer in dat gevoel te duiken, waar ze in de hectiek van de dag of door de onmacht van de omgeving niet meer aan toe kunnen of durven komen. Of door de angst overweldigd te worden. Wat we ook vaak horen of zelf ook kennen. Als ik dat losmaak, als ik die kraan openzet dan is het einde nog niet in zicht, dan komt er een oceaan van tranen. Soms is het ook wijs om eerst dammen en dijken aan te leggen, een veilige omgeving te scheppen, gedragsmatig te werk te gaan. Soms is het zaak ons eigen rugzakje in te kijken en ons af te vragen wat onze eigen belemmeringen zijn. Eigen oud zeer bewerken. En is dat niet iets wat van tijd tot tijd terug komt? Als hulpverleners moeten we het doen met onszelf, we zijn zelf ons gereedschap en als zodanig hebben we regelmatig onderhoud nodig. Waarbij ik me dan elke keer schuldig afvraag of ik niet eigenlijk de sterke hulpverlener moet zijn, kwetsbaarheid lijkt hier haaks op te staan.

Een New Wine seminar met Norman Viss heeft mij hier erg bij geholpen. “Rentmeester zijn van je gebrokenheid” : Lijden en verdriet overkomt je en het kan je bij de kladden nemen. Maar in de loop van de tijd kun je hiervan rentmeester worden, zoals we anderen ook willen dienen met onze gaven en talenten. Juist door onze eigen verliezen kunnen we anderen hierin nabij zijn, steunen en troosten. Onze kwetsbaarheid word dan onze kracht.

Vat dit niet op als zo’’n bekende stoplap, zoals die moeder mij vertelde: een docent had haar toegevoegd dat zoon nu maar eens aangepakt moest worden, die vader was al drie jaar geleden overleden, het moest nu maar eens klaar zijn.

Wij gaan alleen over onze eigen gebrokenheid, wij kunnen anderen niet opleggen wat voor betekenis zij aan hun lijden moeten geven. Wij zouden voor God spelen door te zeggen dat Hij vast een bedoeling met andermans lijden heeft. Te veel mensen hebben daardoor God uit hun adresboek geschrapt. Ieder heeft zijn eigen proces, zeker als het over rouwen gaat. Dertig hoofdstukken lang zouden we mee moeten durven huilen als het nodig is. Dat kunnen we vast niet altijd opbrengen, laten we bidden dat we dan de moed opbrengen om dat eerlijk onder ogen te zien en daarvoor weer bij anderen steun te zoeken.

Genade is het als we ten slotte het licht in de barst mogen ontdekken. Die barsten blijven, de pijn verdwijnt niet. Maar daarin schittert het licht als was het een diamant. “There’s a crack, a crack in everything. Thats where the light gets in.” (Leonard Cohen)