Prediker en het polletjemoment

Wat te schrijven als gevraagd wordt om iets te bedenken over het thema inspiratie? Allerlei prachtige en inspirerende teksten opzoeken en achter elkaar zetten zou eentonig worden. Dat wordt dan zo'n High Tea gebeuren. Lekker, maar na 3 cakejes en 2 bonbons zit ik echt vol, hoeveel heerlijkheden er verder nog uitgestald zijn.

Prediker heeft dat denk ik goed begrepen: het wordt lekker spannend als je eerst  over allerlei narigheid vertelt. Gewone tobberds net als wij herkennen zich daarin, gaan verder lezen en na al die narigheid is het fijn om zo'n troostende chocoladebonbon te ontdekken. 

“Lucht, leegte...Wat heeft het zwoegen onder de zon voor zin, wat levert het op.

Alle rivieren stromen naar de zee, toch raakt de zee niet vol. ..

Wat krom is, kan niet rechtgemaakt worden..”

Zo moedeloos zijn sommige jongeren die we begeleiden ook: "Het heeft geen zin om met m'n vader te praten hoor, je verandert hem toch niet. Ik wil wel aardig doen tegen hem, maar het is nooit genoeg. Hij geeft me de kans niet meer.. "

En eerlijk gezegd, hoe vaak geven wij de moed niet op? Waar halen wij onze hoop vandaan als onze cliënten de hoop opgeven? En zijn er in ons leven ook geen teleurstellingen, verloren dromen, dingen die we nooit meer kunnen terugdraaien.

Hans Breukelen, oud-keeper van PSV en Oranje, krijgt zelfs de kans niet meer zo'n dieptepunt in zijn leven te vergeten. Het zogenaamde polletje-moment is vereeuwigd op internet. Bij Knevel& van de Brink vertelde hij over zijn wanhoop in die periode dat hij door iedereen afgeschreven leek.

Achteraf ziet hij als keerpunt een opmerking van  een coach, die hem erop wees dat hij zijn energie moest steken in de dingen waar hij invloed op kon hebben, niet in de zaken die hij niet kon veranderen. “Wanneer je aan het voetballen bent heeft het geen zin om bezig te zijn met wat supporters roepen, dan hebben emoties de overhand en ben je niet meer aan het voetballen. Voetbalgedachten moet je hebben, die helpen je ruimte in je kop te houden voor datgene waar je wel iets mee kunt, want goede voetbalgedachtes helpen je het spel te beheersen.”

Sommige dingen kunnen je overkomen, daar heb je geen invloed op, maar je kunt wél kiezen hoe je ermee omgaat.  Wat is je respons op dat wat je niet in de hand hebt?

Voetbalgedachten helpen mij niet, a-voetballer die ik ben. Wat mijn enige antwoord is, is mij op verschillende momenten  voorgezegd, voorgelezen, voorgezongen. Grace en mercy, mercy en grace.

Bono zegt in “Bono over Bono” het volgende over genade:

 “Ik zou diep in de nesten zitten als karma (de wet van oorzaak en gevolg) mijn laatste rechter was, dan kan ik het wel schudden. Ik vestig mijn hoop op het idee dat Jezus mijn zonden op zich nam aan het kruis. “

Hij heeft daar een prachtig lied over geschreven.

“She takes the blame, covers the shame...

What once was hurt no longer stings
Because grace makes beauty out of ugly things “

Relaties die onherstelbaar lijken, onvergeeflijke dingen, gekwetste zielen, uitzichtloze situaties. Genade kan weer hoop geven, licht erin laten schijnen, heil brengen.

Mooier misschien nog dan de vraag “Wat inspireert jou?” is de vraag: “Waarin wil je van betekenis zijn?  Hoe geef je betekenis aan je leven?” Dat antwoord volgt dan uit het vorige, want ontvangen van genade verplicht om door te geven. Dat klinkt zwaarder dan het is. Als we teruggaan naar Prediker vinden we tussen de relativeringen en waarschuwingen door, de volgende opbeurende tekst: “Doen wat je hand vindt om te doen én genieten: “Eet je brood met vreugde, drink met een vrolijk hart je wijn.” Kijk, dat laat ik me geen twee keer zeggen! Op naar de High Tea..

Crisis

Er zijn dagen dat Nieuwsuur te verschrikkelijk is om uit te zitten. De afschuwelijke wreedheden begaan door Kadafi, de weerzinwekkende beschrijvingen over de misbruikaffaire rondom het Hofnarretje.

Andere Tijden dan maar, "Verliefd op Willy Stahle": portret over een inmiddels vergeten waterski-kampioene. Mooie jonge blonde meid. Stoer en ogenschijnlijk zonder moeite draait ze in sierlijke figuren op de latten over de golven, tegen een achtergrond van opspattend water. Op 14 jarige leeftijd nederlands kampioene, op 17 jarige leeftijd al haalde ze al het wereldkampioenschap. Wauw! Gaandeweg dringt pas tot me door dat ook hier een drama achter schuilt, maar ik zit al te ver in het verhaal om verder te zappen. Als Willy 29 jaar is houdt ze zich naast een praktijk als fysiotherapeut bezig met parachtespringen. Tijdens een formatiesprong gaat er iets mis en Willy breekt bij de landing haar rug. Met een dwarsleasie is ze voor haar leven in een rolstoel beland. Jarenlang vecht ze om de draad van haar leven weer op te pakken, een nieuwe passie te vinden, haar depressieve gevoelens te overwinnen. Tevergeefs. In 2003 breekt ze met al haar contacten: vrienden, familie, oud-collega's.. Wat rest is een ongelukkige, eenzame vrouw. Wrang is het reclamespotje wat het Rode Kruis tijdens de toppen van haar succes uitzond in het kader van een actie voor bootvluchtelingen: De éen heeft de wind mee en kan alles, de ander heeft niets" . Hoe snel kan een mensenleven verwoest worden.

Het verhaal laat me niet meer los. De éen na de ander komt me in gedachten. Joni Eareckson, ook een ongeluk waarmee ze in een rolstoel komt. Nick Vujicic, geboren zonder armen en benen. Jongeren die hun moeder verloren, een vader die vervolgens aan de drank raakte. Vroeg of laat komen mensen hard in aanraking met de scherpe kant van het leven. In het Chinees betekent crisis: kans of gevaar. Wat maakt nu dat sommige mensen van een crisis een kans weten te maken en sommige mensen door het gevaar gebroken worden?

Martine Delfos, een bekende nederlands-franse bio-psychogologe, heeft me ooit gerustgesteld met haar onderzoek naar Franse schrijvers, het merendeel daarvan bleek op jonge leeftijd een ouder te hebben verloren. Kijk nu wat mensen kunnen bereiken ondanks hun verliezen, wilde ze maar zeggen. Ook zie ik voortdurend in de praktijk van de jeugdhulpverlening de waarheid van haar gezegde: Veel problemen zijn terug te voeren op een externe locus of control, het gevoel dat mensen hebben dat ze totaal afhankelijk zijn van de omstandigheden. Mensen die te weinig locus of control in zichzelf ervaren, zijn niet op een positieve manier weerbaar, missen het vertrouwen dat ze hun problemen kunnen oplossen. Ouders die weinig zelfvertrouwen hebben, weinig grip op hun eigen leven en op hun eigen emoties hebben, voelen zich afhankelijk van het gedrag van hun kinderen. Laten te veel hun stemming en de sfeer in huis bepalen door hun bokkesprongen. En jongeren die weinig verantwoordelijkheid hebben geleerd, niet ontdekt hebben dat ze invloed op hun situatie kunnen uitoefenen.. Die jongeren voelen zich vaak te weinig opgewassen tegen problemen op school en blijven dan maar achter hun X-box zitten.

Een filmfragment wat me elke keer weer raakt is de scéne uit "The Lord of the Rings" waarin Boromir sterft. Even daarvoor liet hij zich "grijpen" door de macht van de ring. In zijn kortzichtigheid denkt hij dat de ring de oplossing is voor het bestrijden van de gevaarlijke Sauron. Hierdoor brengt hij de ringdrager Frodo en de rest van het reisgezelschap in gevaar. Voor hij zijn laatste adem uitblaast geeft hij zijn fouten toe aan Aragorn. "Jij bent sterker dan ik, ik heb me laten verleiden... Ik zou je gediend hebben, jij bent mijn koning!" En ziedaar, op slag weet hij m'n sympathie te winnen. Mooi, zo'n kwetsbare man. Dit is een dimensie die voor mij de psychologische overstijgt. Onze beperkingen kennen, kwetsbaar durven zijn en het samen durven doen met anderen en met de Ander. We hebben het leven niet in de hand, we hebben onszelf niet in de hand.

Het lijkt bijna een tegenstelling maar is het niet. Hulp vragen en durven ontvangen is een daad van zelfstandigheid leerde ik ooit van een collega. Je afhankelijk weten van anderen kan rust geven, je helpen met beide benen in de crisis te blijven staan en te onderscheiden waar het op aan komt, waar je invloed kunt uitoefenen en waar niet. Je identiteit is niet gelegen in wat je doet en kunt en hebt, maar in "het geliefde kind van God" zijn. Waar moet je het anders nog zoeken als het leven zo kwetsbaar blijkt te zij

Taizé

Tien jaar geleden was ik  deelnemer bij de internationale Taizé ontmoeting in Barcelona. Onderweg naar een viering in een overvolle metro werd mijn mobieltje gestolen. Ik was natuurlijk geïrriteerd en voelde me onthand. Toch kon ik me nauwelijks druk maken, geconfronteerd als ik werd met de veel lagere levensstandaard van vele, vele medereizigers. Ik was toen één van de weinigen met een mobiel en schaamde me soms om m’n ineens decadent lijkende leren jas.  Typerend voor Taizé is dat er rekening gehouden word met die verschillen in achtergrond. Het delen zit al in de prijs inbegrepen, de rijkere jongeren betalen meer om zo de jongeren uit minder luxe landen in de gelegenheid te stellen Taizé te bezoeken.

Met enige verbazing en ergernis  las ik in Trouw een kleine aankondiging van de Taizé-ontmoeting die dit jaar in Rotterdam zou plaatsvinden. De godsdienstsocioloog Hijme Stoffel verklaarde de enorme populariteit (meer dan 25000 jongeren werden verwacht) uit de laagdrempeligheid en de “fijne” sfeer tijdens de vieringen.  (Critici vinden Taizé maar een zoete bedoening. Stoffels: „Dat begrijp ik wel. Er wordt een fijne sfeer gecreëerd, en als je dan buiten in een vieze plas stapt, is het zo weer weg.”) Laagdrempelig? Ok. Maar plassen modder vermijdend? Volgens mij staat Taizé juist met beide benen in de modder.

Helaas kon ik deze keer slechts 1 viering bijwonen, maar ik heb bijna dagelijks de overwegingen op de website gelezen. Ook de brief uit Chili, waar frére Alois begin december was heb ik gelezen en herlezen. Thema’s van zowel deze brief als de ontmoeting in Rotterdan waren vergeving, mededogen en vreugde. Inspiratie  vormden ondermeer de ontmoetingen in Chili en Haïti met mensen die door aardbevingen en andere rampen verliezen hebben geleden en moeten overleven in een wereld totaal onvergelijkbaar met onze westerse samenleving. Enkele citaten uit deze brief:

“Het gaat hier niet om oppervlakkige vreugde, die gericht is op het ontlopen van de realiteit. Vreugde, los van de tijdelijke omstandigheden, vereist een keus. Vreugde vraagt om tegen de stroom in te roeien, om lijdende mensen bij te staan”  

De plassen modder worden hier wel degelijk in genoemd, er word zelfs opgeroepen hier verantwoordelijkheid in te nemen!

Het is niet nieuw dat Taizé’s broeders regelmatig op reis gaan naar landen als Chili of Haïti, dat er zelfs broeders elders in moeilijke omstandigheden wonen en werken. Dat ervaringen die daar zijn opgedaan met de jongeren gedeeld worden en dat we zo opgeroepen worden om onze rijkdom met anderen te delen. Een leven in eenvoud, het zijn oude woorden die door frére Roger bij herhaling gebezigd werden. Niet omdat dit zo romantisch klinkt, maar omdat Jezus dit ons heeft voorgedaan. Niet omdat het zo makkelijk is, want wie rijk is, wil alleen maar rijker worden. Maardoor de genade die we zelf ontvangen hebben en met de hulp van Gods Geest kunnen we naast degenen staan die te maken hebben met lijden en onrecht. In de hoop dat we ergens verschil kunnen maken en ons leven een diepere betekenis krijgt. Deze woorden en meer hebben mij geholpen een rijker perspectief te krijgen. Taizé, bedankt